İspanya’da son 5 haftada 15 puan almayı başaran Real Sociedad bize 2002-03 sezonu Nihat Kahveci, Darko Kovacevic ve Xabi Alonso’lu, şampiyonluğun kıyısından dönen efsane takımı hatırlatıyor. Bu yazıda maç fazlasıyla da olsa milli araya lider girmeyi başaran Imanol Alguacil’in takımını ve taktik yapısını inceleyeceğiz.
4-1-4-1 dönüşümü
Alguacil geçen sene ekseriyetle 4-2-3-1 dizilişini kullanmıştı. Bu sezona ise kamp döneminde yapılan çalışmalar sonucunda 4-1-4-1 yada geniş 4-3-3 formasyonu ile girdiler. Bu formasyon bize ligimize de aynı şekilde etkili giriş yapan Terim’in Galatasaray’ını hatırlatıyor. Bu yazıyı da buradan inceleyebilirsiniz. İki takımında bu sisteme dönmesi tabi ki tesadüf değil. Hem Galatasaray hem Real Sociedad için 4-1-4-1 tercihinde, bu oyunu Bayern Münih ve Manchester City ile üst düzey şekilde oynayan Pep Guardiola’nın etkisi büyük. Bu anlayışta bekler yerine genelde kanat oyuncularıyla yakalanan genişlik, orta sahadan gelen koşularla rakibi delme, iç koridorun kanat organizasyonlarında etkili kullanımı ve benzeri detayları özellikle 2018-19 City’sinde çok net şekilde gözlemleyebilirsiniz. Ama Alguacil’in Pep Guardiola oyununu kopyaladığını söylemek mümkün değil. Çünkü belli alanları aynı şekilde işlese de çok farklı şekilde hücum ve savunma kurgusuna sahip. Top odaklı baskıdan ziyade adam adama yapılan ön alan baskısıyla, topa sahip olma oyunundan ziyade direk etkili geçiş oyunlarıyla Pep Guardiola’dan çok daha farklı bir oyun yapısına sahipler. Şimdi bunu daha detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Sahaya yayılış
Alguacil Sociedad’ı topsuz oyunda kompakt bir şekilde 4-1-4-1 dizilişiyle rakibi karşılıyorlar. Hatları sıkı şekilde kontrol eden Bask ekibi rakibin hatlar arasına girmesini zorlaştırıyor. Görselde de görüldüğü gibi ön alan baskısına giderken David Silva yada Merino’nun Jose’nin yanına gelmesi ve tek pivot Zubimendi’nin orta saha hattını dörtlemesi savunmayı öne çıkaran 4-4-2 ile amansız bir baskı oluşturuyorlar. Bu baskılarda zamanlama olarak tüm takım organize ve tek vücut hareket etmesi, planın antrenmanda ne derece etkili tatbik edildiğinin de göstergesi. Sahaya bu dizilişle daha efektif yayılan Sociedad hem savunmada hem hücumda pozisyon oyununu çok iyi oynuyorlar.
Geriden oyun kurarken ise Sociedad Beklerin çizgilere basmasıyla geride geniş açı yakalıyor. Galatasaray’da Taylan’ın, City’de ise Rodri’nin yaptığı gibi genç regista Zubimendi savunma hattına yaklaşarak 2-1-4-3 yada 3-4-3 şeklinde sahaya yayılmalarını ve oyun kurmalarını sağlıyor. Ama bu konuda sürekli ayağa sabırla pas yapan ve bu şekilde 2. bölgeye geçen Pep takımlarının aksine uzun top oynamaktan ve risk almaktan çekinmeyen bir anlayışa sahipler. Savunma hattının da tipik ağır savunmacılar yerine çift yönlü oyunculardan seçilmesi geriden oyun kurmakta kolaylık sağlıyor. Ama geriden oyun kurarken çok etkili bir takım olduklarını söyleyemeyiz. Geriden oyun kurmayı daha çok dikine ve uzun toplarla değerlendiriyorlar. Bu paslardan sonra dönen sahipsiz toplar için ise topa göre doğru pozisyon alma ve baskı ile reaksiyon veriliyor. Bu sayede topu kaleden uzak tutup rakibi daha savunmasız yakalayabiliyorlar.
Savunma anlayışı
Alguacil’in öğrencileri rakibi kendi yarı sahasında karşılarken Zubimendi’nin savunma hattına girmesi ile 5-4-1 şeklinde derinde savunuyor. Görseldeki gibi özellikle orta saha ve savunma hattı arasında topla buluşmalarda aşırı agresif baskı uyguluyorlar. Bu şekilde ya top kaybı yada geriye pas ile rakibin atak olgunlaştırması engelleniyor. Bu agresif oyunu bu sezon toplam 141 faul gibi yüksek bir istatistik verisiyle de pekiştirebiliriz. Şu ana kadar oynanan 9 karşılaşmada biri penaltıdan olmak üzere sadece 4 gol yediler. Kendi 1. bölgelerine ise ortalar dışında sadece 23 pas izni veren San Sebastian temsilcisi bu alanda Sevilla’dan sonra ikinci durumda.
Burada takımın vizyonuna da parantez açmak gerekli. Hocalarını da kendi içinden çıkarmayı başaran Kuzey İspanya temsilcisi Soceadad B takımı sayesinde her sene genç oyuncular kadrosuna katıyor ve bu sayede hem ekonomik gelir hem de karşı konulmaz bir dinamizm sağlıyorlar.
Baskı anlayışı
Yukarıda geçen sene İngiltere 2.lig ve 5 büyük ligin en etkili ön alan baskı yapan takımlarının rakiplerine izin verdikleri pas yapma zinciri (PPDA) sayılarını görüyoruz. Bu takımlar arasında yer almalarının yanında listede 2. sırada bulunan Getafe ile yaptıkları karşılaşmada 4,35 PPDA istatistiği ve 3-0 gibi net bir skorla rakiplerini ön alan baskısıyla yani kendi silahlarıyla darmadağın ettiler. Bu sezon için 7,91 PPDA değeriyle ön alan baskı güçlerini daha da geliştirdiler. Ayrıca 3. bölgede bu sezon 334 baskı ile Eilbar’ın ardından 2. sıradalar. Çok efektif kullandıkları bu ön alan baskısını top odaklı olmaktan çok birebir eşleşmelerle gerçekleştiren Bask ekibinde baskı gücü, ligin Atletico Madrid’den sonra en iyi savunma performansını vermelerinde önemli bir etken.
Hücum aksiyonları
Az önce de belirttiğimiz gibi Sociedad 25,6 yaş ortalaması ile Valencia’dan sonra en genç kadroya sahip. Bunu yaparken David Silva ve Monreal gibi tecrübeli ayakları da bünyelerinde tutuyorlar. Ligimizdeki takımlardan temel farkları da aslında bu kadro mühendisliği. Gereğinden fazla veteran futbolcu yerine onları kaldırabilecek bir yapı oluşturabiliyorlar. Ekstra olarak da sürekli oynayan 15-16 futbolcu ile kadroda yeterli genişliğe sahipler. Hücum anlamında da gol ve gol beklentisinde ligin lideri konumundalar. Bu da üretkenliklerini göstermek konusunda iyi bir veri.
Hücumda en etkili olduğu alanlardan biriside kanat organizasyonları. Şu ana kadar 122 orta girişimi yapan Sociedad ekseriyetle bu organizasyonlarda iç koridor (half space) bölgesine yapılan bindirmelerle etki yaratıyor. Bu ataklarda Pep esintileri görebiliyoruz. Özellikle Jose’nin ön direk koşuları ile bu iç koridora yapılan ekstra pas savunma dengesini ve yerleşimini bozuyor. Penaltı noktası ve ceza yayı arasında oluşan boşluklara yapılan ortalar (cut-back) ile Bask ekibi rakip kalede etkili pozisyonlar üretiyor.
Bunun dışında sıkışan oyunu çok hızlı ters toplarla açan Alguacil’in öğrencileri bu şekilde boş alanlara hızlıca topu iletip bu zaafları işlemeyi başarıyorlar. Gol dağılımlarına da baktığımızda son 15 dakikada en çok gol buldukları sekansı yakalamalarında bu hızlı hücumların etkisi büyük. Yine Galatasaray yazımda da incelediğim gibi beklerle rakip ceza sahasına delici koşular Real Sociedad takımında da çok etkili şekilde kullanılıyor. Stoper ve bek arasına konumlanmış hücumcu oyuncunun derine doğru yaptığı sahte koşu bir anda beklere boş alan yaratıyor ve bu alana atılan uzun paslarla rakip alanda etkili hücumlar üretiliyor. Rakip ceza sahasında topla buluşmalarda da 108 başarılı pas ile bu alanda ligin açık ara en iyisi konumundalar. Başlı başına bu veri bile ne denli üretken oynadıklarını gösteriyor.
Değerlendirme
Alguacil’in oyun anlayışını incelediğimiz zaman Pep Guardiola topa sahip olma oyunundan çok daha farklı yapıda olduklarını görebiliyoruz. Bu aynı formasyonda farklı uygulamalarına bakınca 4-1-4-1 dizilişinin önümüzdeki yıllarda daha yaygın kullanılacağını düşünüyorum. Artık modern futbolun olmazsa olmazı ön alan baskısını da daha fazla orta saha ile efektif yapabilen bu dizilişte savunma önünde oynayan oyuncunun profili çok kıymetli. Hem savunmada stoperlerin boşalttığı bölgeleri kapatmak, hem de oyun kurulumunda geniş saha görüşüyle baskı altında pas dağıtmak zorundalar. Bu tipik regista rolünden çok daha fazlası. Yeni futbol anlayışıyla daha 2 yönlü oyuncuların moda olduğunu düşünürsek, Pirlo tarzından daha çok bu bölgede Fabinho ve Fernandinho modelini göreceğiz gibi görülüyor.
Ülke futbol adına da örnek alınması gereken nokta, buradaki sisteme duyulan güven ve sabır. Süper Ligde şimdiden birçok teknik adamla yollar ayrıldı. Büyük kulüpler için seyirci baskısı bu sabrın gösterilmemesinde gösterilen en önemli neden. Ancak seyirci baskısı olmayan Anadolu kulüplerinde de durum farklı değil, hatta daha kötü. Bu sadece Sociedad için değil Atalanta, Liverpool, Manchester City, Southampton ve örneğini arttırabileceğimiz bir çok kulüp için geçerli. Sistemli ve etkili oyunlara sahip her takım, bu sistemin oturması gereken süreyi teknik ekibine sunabiliyor. Buna ek olarak rezerv takımların önemini de Sociedad penceresinde görebiliyoruz. Sürekli satış yapılan ve onların satışı yapılmadan rezerv takımda hazırlanan genç yıldızlara şahit oluyoruz. Büyük takımlar bunu bir dönem deneyip kısa sürede vaz geçtiler. Ancak son dönem Trabzonspor’un yetiştirdiği genç yıldızlarda da bu yapının önemine bir kez daha şahit olduk. Umarım ülkemizde de bu şekilde doğru yapılar ve sistemin arkasında daha sabırlı duruşları görebiliriz.
Veriler: FBREF, Understat